این کتاب در سال ۱۹۴۴ منتشر شده است؛ سالی که کتاب «راه بردگی» از هایک منتشر شده است.
کارل پولانی نویسندۀ مجاری این کتاب، یک مورخ اقتصادی و انسانشناس است. پولانی از منتقدین جدیِ هایک، میزس و از ناقدان لیبرالیسم است.
کتاب پولانی از حیث غنای تاریخی برای مخاطبی که به مباحث تاریخ اقتصادی و مشخصا ایدههای منتقدانۀ علیه نظم بازار علاقه دارد میتواند آوردههای بسیاری داشته باشد.
پولانی تز خود را در ابتدای کتاب به اختصار شرح داده است:
تز من این است که ایدۀ بازار خودتنظیمگر بر نوعی آرمانشهرِ محض دلالت داشت. چنین نهادی نمیتوانست مدتی مدید وجود داشته باشد مگر آنکه جوهر انسانی و زیستمحیطی جامعه را نیست و نابود میکرد: ]اگر نظم بازار خودتنظیمگرِ محض استمرار مییافت،[ انسان را جسما نابود میکرد و محیط پیرامون او را به برهوت تبدیل میکرد. جامعه، ناچار، به اقداماتی برای حمایت از خویش مبادرت ورزید، اما هر اقدامی که به کار میبست خودتنظیمگری بازار را تضعیف میکرد و حیات صنعتی را مختل میساخت و از این رو جامعه را به نحو دیگری به مخاطره میانداخت.[۱]
در ادامه، پولانی در این کتاب سهگانۀ مشهورِ بازار_دولت_جامعه ]مدنی[ را تئوریزه کرده است. بر اساس تئوری پولانی یک آرایش درست از این سهگانه است لازم یک جامعه است. به بیانی اگر همهچیز بازاری باشد، بازار نیروهای غیر خود را (که ماهیتی غیربازاری) دارند را نیست و نابود میکند و از این حیث وجود نهادهایی که بازار یله را به انقیاد و بند درآورند ضروری است. از این مدل سه بخشیِ پولانی در بسیاری از مطالعات علوم اجتماعی استفاده شده است. به بیانی، کاستیهای بازار خودتنظیمگر و پیامدهای اجتماعی نظم سرمایهداری، از محورهای اصلی این کتاب است. نویسنده در این کتاب تغییرات ناشی از دگرگونی بزرگ (انقلاب صنعتی) را بررسی میکند و به تحولات اجتماعی و سیاسیای میپردازد که در طول ظهور و شکلگیری بازار آزاد در انگلستان رخ داده است.
محمد مالجو، پژوهشگر اقتصاد سیاسی که مترجم کتاب است در مورد این کتاب نوشته است:
«دگرگونیِ بزرگ، قویترین نقدی است که تا بهحال از لیبرالیسم بازار به عمل آمده است.»
[۱] این بخش از ترجمۀ محمد مالجو، نشر شیرازه آمده است.